به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، یکی از نهادهای تأثیرگذار در ایران اسلامی حوزه‌های علمیه هستند و پس از ۴۳ سال از پیروزی انقلاب اسلامی اگر به‌درستی از ظرفیت علمی و کاربردی آن به‌درستی استفاده شود، قطعاً تأثیر به سزایی خواهد داشت.
یکی از عرصه هایی که حوزه علمیه می تواند در آن نقش موثری داشته باشد، فرهنگ و هنر است، هرگاه جامعه هنری با همکاری حوزویان به تولید آثار پرداخته است آن اثر توانسته ماندگار باشد.
خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد با مسعود زارعیان از طلبه‌های فیلم‌ساز مشهدی که ریاست اداره هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی، مستندساز و پژوهشگر، عضو انجمن مستندسازان سینمای ایران را در کارنامه خود دارد، درباره حضور حوزه علمیه در عرصه هنر و سینما به گپ و گفت پرداخته است که در ادامه می خوانید:
*به‌عنوان یک فیلم‌ساز که در حوزه علمیه تحصیل کردید واکنش جامعه اسلامی به‌خصوص جامعه هنری و انقلابی با فیلم‌های ایرانی که ساختار ضد دینی و به سیاه نمایی درباره کشور و مردم ایران می‌پردازند، مانند فیلم عنکبوت مقدس چیست؟
من به‌عنوان یک فیلم‌ساز حوزوی نظرم این است که باید اثر هنری را به زبان هنر جواب داد با محکوم کردن، تظاهرات و بیانیه دادن کاری از پیش نمی‌رود، دوباره یک فیلم موهون دیگر ساخته می‌شود و باز دوباره دست ما خالی است. بهترین کاری که جامعه انقلابی می‌تواند انجام دهد این که از مسئولان مطالبه کند، از مسئولانی که چهل سال خواب بودن یا خودشان را به خواب زدن یا کاری انجام ندادند.
ما همیشه منفعل عمل می‌کنیم و دنبال این هستیم که بسازند و بعد ما برویم نقد کنیم ،خوب چرا خودمان فعالانه عمل نکنیم؟، چرا خودمان دست به تولید نبریم؛ این‌همه سازوکار، اعتباراتی که در استان و کشور است، اعتبارات سینمایی که خرج فیلم‌های بیهوده می‌شود اما یک درصد آن‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌شود برای موضوعاتی که به هویت، شرف، اعتبار و اعتقاد ما برمی‌گردد هزینه نمی‌شود.
اثر سینمایی قابل دفاع درباره امام رضا (علیه‌السلام) و مشهد مقدس نداریم
بعد از ۴۰ سال هنوز یک اثر درست‌وحسابی راجع به امام رضا علیه‌السلام نداریم. یک اثر قابل دفاع راجع به شهر مشهد نداریم.
متأسفانه آثار سینمایی که درباره شهر مشهد و امام رضا (ع) تا به امروز ساخته‌شده است ارتباطی به امام رضا (ع) نداشته است شاید شهر مشهد و حرم در فیلم مشاهده کنیم ولی موضوع فیلم هیچ ارتباطی با امام رضا (ع) ندارد.
*چطور می‌توانیم از ظرفیت حوزه‌های علمیه در اثرگذاری هنری بهره برد؟ چه راه‌حلی در این زمینه وجود دارد؟
حوزه علمیه یک پایگاه فکری است که به منابع دینی دسترسی دارد و طلبه‌هایی که در حوزه تحصیل می‌کنند، به‌عنوان فرماندهان فرهنگی جامعه تلقی می‌شوند و به‌نوعی دیده‌بان مسائل اجتماعی جامعه هستند و لذا فعالانه باید عمل کنند.
حوزه علمیه در واقع باید پایگاه تولید آثار هنری و سینمایی باشد، به عبارتی کمپانی سینما باید در حوزه علمیه داشته باشیم، همین‌طور که در ادیان مختلف این اتفاق افتاده است، در مسیحیت در کنار کلیسا تقریباً مدرسه سینمایی داریم، اما در حوزه علمیه وجود ندارد.
جای خالی حوزه‌های علمیه در عرصه هنر کشور
سال‌هاست که در عرصه فرهنگ و هنر، در تولید آثار سینمایی که در راستای نگاه حوزه‌های علمیه است محروم هستیم و اتفاقاً کار خیلی پیچیده‌ای نیست بالاخره خواه‌ناخواه در این سال‌ها برخی از طلبه‌ها به‌عنوان حضور در عرصه‌های تخصصی تبلیغ وارد عرصه هنر و سینما شدند و البته هر طلبه‌ای که وارد این عرصه می‌شود، تخصص و توانایی به دست می‌آورد، باید از ظرفیت‌ها آن‌ها استفاده کرد.
نقش مؤثر حوزه در جریان سازی آثار سینمایی در کشور
حضور حوزویان در تولید آثار هنری، سینمایی مؤثر و جریان‌ساز تأثیر خواهد داشت. طلبه‌ها می‌توانند در کف میدان حضور داشته باشند و در کنار پروژه‌های سینمایی در کمپانی و مدرسه سینمایی که عنوان شد به تولید آثار سینمایی بپردازند.
با ورود حوزه علمیه به عرصه هنر می‌توانند سفارش کار به فیلم‌سازان کشور بدهند، حوزه علمیه درواقع کنار هنرمندان، فیلم‌سازان حمایت و هدایت کنند حتی بودجه‌هایی برای این کار اختصاص دهند و به این موضوع کمک کنند که یک سری آثار با نگاه صحیح و درست ساخته شود.
با تأثیرگذاری حوزه علمیه در بطن جامعه توسعه دینی رخ می‌دهد
حوزه علمیه هر وقت توانست به لحاظ اخلاقی در بطن جامعه تأثیرگذار باشد، آن‌وقت توسعه دینی رخ می‌دهد و این دین اگر در آحاد ملت درونی شود طبیعتاً آثار آن، بازیگرانی از این جامعه وارد سینما می‌شوند که درواقع می‌توانند به‌عنوان نمایندگان فرهنگی ایران اسلامی شناخته شوند نه اینکه افرادی شوند که هر وقت بیرون از این مرزها می‌روند کلاً نگاه و رفتار، گفتارشان متفاوت می‌شود و منتقدانه عمل می‌کنند و بعضاً باعث وهم دین اسلام و انقلاب می‌شود.
*از آنجایی‌که هنر سینما در ایران وام گرفته از غرب است آیا می‌توان امیدوار بود که روزی بازیگران، کارگردانان و نویسندگان ایرانی در دنیا از ایران و اسلام دفاع کنند نه آنچه در جشنواره‌های کن و امسال آن شاهد هستیم؟
هنرمندان آینه بخشی از جامعه ما هستند. در بین هنرمندان امثال شهاب حسینی را داریم که با اعتقادات خودش بعد از دریافت جایزه از جشنواره کن آن را تقدیم به امام زمان (عج) می‌کند یکی هم مثل زهرا امیرابراهیمی و گلشیفته فراهانی و دیگرانی که واقعاً ضدیت‌ها و انحراف‌هایی دارند. این به نظر من یک کار زیرساختی نیاز دارد.
*برای این قضیه چه تغییری باید در سینمای ایران رخ دهد؟
تغییر در سینمای ایران زمانی اتفاق می‌افتد که تعامل دوسویه بین حوزه‌های علمیه و سینماگران رخ دهد و هر دو به مطالبات یکدیگر بپردازند، همان‌طور که در بخش‌های دیگر، فضاهای علمی و اجتماعی حوزه‌های علمیه در بعضی موارد خیلی خوب توانستند موفق عمل کنند و نزدیک به آحاد جامعه شدند.
لازمه تغییر در سینمای ایران، اعتماد سینماگران به حوزویان است
حوزویان اخیراً در این کنشگری‌های اجتماعی، با مردم در رفع مشکلات آن‌ها از جمله سیل، زلزله، کم‌آبی و مشکلاتی که ازاین‌دست همراهی کردند، در عرصه هنر و فیلم‌سازی هم می‌توانند به سینماگران نزدیک شوند و این نیازمند اعتماد سینماگران به حوزویان است.
برای این منظور افراد باید از دل حوزه‌های علمیه باشند که با تسلط به علوم حوزوی از طرفی فاضل، فرهیخته و توانمند علمی باشند از سویی بااخلاق و زبانی نرم به سینماگران نزدیک شوند و دانش سینمایی داشته باشند و به‌مرور زمان با تولید آثار همراهی و همکاری و حمایت از پژوهش‌هایی که در اختیارشان قرار می‌دهند، بدنه سینما را به نحوی تحت تأثیر خودشان قرار دهند اینجاست که سینما متحول می‌شود و شاهد تولید آثار خوبی خواهیم بود در غیر این صورت اتفاق ویژه‌ای نمی‌افتد.
*جای خالی سینمای خدامحور در سطح جهان چگونه باید پر شود؟
این‌یک کاری نیست که بگوییم به‌یک‌باره تغییر کند، بلکه یک فرآیندی است که باید درواقع به وجود بیاید و نیاز به زمان دارد که از درون سینمای ایران در حد خود، در منطقه و جهان اثرگذار باشد؛ این اثرگذاری و این جریان سازی کار یک روز، یک سال و دو سال نیست.
سینمای ایران در حال حاضر در سطح دنیا جایگاه بسیار خوبی دارد، همین‌که قدمت سینما در ایران زیاد است فیلم‌سازان مطرحی داریم این خودش یک ظرفیت می‌شود، آنچه لازم است بتوانیم به سینما و سینماگران نزدیک شویم.
لازمه تغییر در سینمای ایران نگاه عالمانه است
تا زمانی که حوزه‌های علمیه، نهادهای دینی ما به‌طور عام در واقع نگاه جدی و عالمانه نسبت به سینما نداشته باشند، همچنان عناصری مانند خدامحوری و نگاه انقلابی در اولویت‌های آخر است.
ابتدا باید این توان را در خودمان ایجاد کنیم که با ارتباط درست، حرفه‌ای و ایجاد فرایندهایی که به تولید محصولات فاخر و ارزشمند، به لحاظ مضمون، فرم سینمایی دارای ارزش هستند تهیه شود که با تولید آن‌ها کم‌کم بتوانیم اثرمان را در ایران، منطقه، خاورمیانه و جهان بگذاریم و برای حل این مسئله باید ترسیم فرآیندی علمی، حرفه‌ای و آینده‌نگر رخ دهد.
*چطور یک هنرمند می‌تواند به‌درستی مسائل انسانی و ارزشی را به بروز و ظهور برساند؟
بیش از ۱۳ سال در عرصه فیلم‌سازی مشغول هستم، سینما محصول فکر و اندیشه هر فرد است، اثر هنری از درون هنرمند می‌جوشد و این چیزی نیست که بخواهیم به او الصاق کنیم.
اینکه به فیلم‌ساز بگوییم برای ساخت فیلم دینی و خدامحور تصویر نمازخواندن را نشان دهد این فیلم محتوای دینی نمی‌شود.
سخن پایانی
حوزه علمیه باید روی آحاد جامعه، بخصوص هنرمندان اثرگذار باشد، بااخلاق و تبلیغ درست روی آن‌ها اثر مناسب داشته باشد، اثری که از آن‌ها متصاعد می‌شود و سرچشمه می‌گیرد بتواند اثری ارزشی، انسانی و خدامحور باشد در غیر این صورت با شعار، ابلاغیه و تبصره و ماده هیچ فیلم‌سازی یک مسئله انسانی را به‌درستی نمی‌تواند مطرح کند.
اگر حوزویان با ارتباط درست و روش‌های درست بتوانند کنار هنرمندان قرار بگیرند طبیعتاً می‌توانند اثرگذار باشند. هنرمند با بالا رفتن دانش و معرفت نسبت به مضامین دینی و با اعتماد به حوزه‌های علمیه، روحانیت، مبلغان دینی و علما می‌تواند اثر خوب تولید کند.
به‌عنوان نمونه چطور کارگردانان و نویسندگان به نام سینمای ایران وقتی می‌خواهند اثری فاخر و ماندگار بسازند به سراغ مراجع تقلید می‌روند و حتی از آن‌ها استفتاء می‌کنند، این همان اعتمادی است که در طول این سال‌ها رخ‌داده است و هنرمندان با نزدیک شدن به بزرگان حوزه‌های علمیه و عالمان دینی جامعه توانستند کار خوب بسازند و دغدغه‌های دینی و ارزشی‌شان را دنبال کردند.
گفتگو: زهرا حسینی
